Bosa Madonna

Joan Baez to amerykańska piosenkarka folkowa, kompozytorka oraz aktywistka społeczna. Wystąpiła przed słynnym przemówieniem Martina Luthera Kinga w czasie marszu na Waszyngton, przyczyniła się do sławy Boba Dylana, śpiewała na legendarnym festiwalu Woodstock oraz zagrała koncert na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, który – jak przyznała – był najszybciej zorganizowanym koncertem w jej karierze.

Joan Baez jest piosenkarką i kompozytorką wykonującą utwory utrzymane w stylistyce folku, bluesa, rocka oraz pieśni protestu, które poruszają ważne kwestie społeczne. Od lat zaangażowana w działalność na rzecz pokoju, poszanowania praw obywatelskich i ochrony środowiska.   

Wczesne lata    

Baez urodziła się 9 stycznia 1941 roku w Staten Island w stanie Nowy Jork. W związku z jej na poły meksykańskim pochodzeniem, od najmłodszych lat spotykała się z licznymi przejawami dyskryminacji rasowej. To doświadczenie w głównej mierze przyczyniło się do aktywnego zaangażowania młodej artystki w działania przeciwko segregacji rasowej już na samym początku kariery muzycznej. Przełomowym wydarzeniem, które zadecydowało o artystycznej przyszłości nastoletniej Joan było uczestnictwo w koncercie Pete’a Seegera, pioniera pieśni protestu. Od tego momentu wiedziała, że chce związać swoje życie z muzyką. Wkrótce zaczęła grać jego piosenki i wykonywać je publicznie, śpiewając i akompaniując na ukulele, które wkrótce zamieniła na gitarę. W 1958 roku rozpoczęła studia na Uniwersytecie w Bostonie, lecz szybko z nich zrezygnowała, aby móc poświęcić się karierze muzycznej. Grywała w tym czasie w miejscowych klubach i kawiarniach.

Pierwsze kroki na scenie

 Joan Baez została zaproszona do zaśpiewania na Newport Folk Festival, gdzie swoim niezwykłym śpiewem wprawiła w zachwyt trzynastotysięczną publiczność. Był to występ, który zapoczątkował jej profesjonalną karierę. To właśnie w tym czasie zyskała sobie miano bosej Madonny, ze względu na czysty sopranowy głos, długie włosy i naturalne piękno. W 1960 roku wydała swój debiutancki album Joan Baez, cieszący się dużym zainteresowaniem. Występowała również na scenach Nowego Jorku, gdzie zyskała uznanie krytyków i szerszej publiczności. Był to również czas, w którym po raz pierwszy spotkała Boba Dylana.

Bob Dylan

„Uważałem ją za szczęściarę: wcześnie zainteresowała się właściwym rodzajem folku, zanurzyła się w nim po szyję, nauczyła się grać i śpiewać w niedościgły sposób, niepodlegający żadnej kategoryzacji. Była klasą sama dla siebie. Wydawała się odległa i niedostępna jak Kleopatra we włoskim pałacu.” (Kroniki, tłum. M. Szuster) – tak muzyk opisywał w swoich Kronikach moment, w którym po raz pierwszy zobaczył Joan Baez w programie telewizyjnym emitowanym z Nowego Jorku. Mimo że wciąż pozostawał na głuchej prowincji, przeczuwał, że  jego spotkanie z Joan będzie nieuniknione. Tak też się stało: w kwietniu 1961 roku młodzi muzycy natrafili na siebie w nowojorskiej dzielnicy Greenwich Village – kolebce amerykańskiej kontrkultury. Wkrótce Baez zaczęła zapraszać go do wspólnego koncertowania i początkowo to ona była stroną dominującą, lecz Dylan szybko stawał się coraz bardziej rozpoznawalny. Wspólne występowanie i wzajemna fascynacja zaowocowały związkiem dwójki utalentowanych artystów oraz najważniejszym duetem w historii muzyki folkowej.

Marsz na Waszyngton

28 sierpnia 1963 roku był przełomowym dniem w historii Stanów Zjednoczonych – miał wtedy miejsce marsz na Waszyngton, masowy protest, którego założeniem było zniesienie segregacji rasowej oraz podwyższenie płacy minimalnej. Przemówienia organizatorów marszu przeplatane były występami artystów, m.in. Joan Baez i Boba Dylana. Przed słynnym przemówieniem Martina Luthera Kinga „Miałem sen..” Baez wykonała utwór We Shall Overcome, Dylan zaśpiewał swój znany protest song The Times They Are A-Changin’ oraz wspólnie wykonali utwór „When the Ship Comes In”. Wszystkie piosenki traktowały o zmianie, która nadejdzie lada dzień.

Zaangażowanie społeczne i polityczne

Joan Baez zaprzyjaźniła się z Martinem Lutherem Kingiem i brała udział w licznych organizowanych przez niego demonstracjach na rzecz praw obywatelskich. Aktywnie protestowała przeciwko udziałowi Stanów Zjednoczonych  w wojnie w Wietnamie, była uczestniczką wielu marszów i wieców antywojennych. Baez odegrała decydującą rolę w założeniu amerykańskiej sekcji Amnesty International, a pod koniec lat 70. założyła własną organizację Humanitas International mającą na celu ochronę praw człowieka. Piosenkarka podróżowała po całym świecie, koncertowała, brała udział w różnych protestach i wiecach w Europie, Azji Południowo-Wschodniej, Ameryce Łacińskiej oraz na Bliskim Wschodzie.  Joan Baez angażowała się również w dążenia niepodległościowe państw pozostających za żelazną kurtyną. Trzy razy koncertowała w Polsce. Po raz pierwszy na Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie w 1970 roku, kierując przy tym śmiałe przesłanie antywojenne do polskiej publiczności. Drugi koncert odbył w 1985 roku na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a po raz trzeci wystąpiła w Domu Kultury Zakładów Mechanicznych „Ursus” w Warszawie w 1989 roku.

Koncert na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim

„Wszyscy patrzą na pokojową walkę Polaków. Jesteście nadzieją dla całego myślącego świata.” – takie słowa artystka skierowała do studentów podczas koncertu na KUL-u 19 listopada 1985 roku. Z inicjatywą organizacji występu wyszli studenci samorządu uczelnianego. Przygotowania trwały niespełna dwa dni. Baez stwierdziła później, że był to jeden z najszybciej zorganizowanych koncertów w jej karierze. Było to niezwykle ważne wydarzenie w życiu uczelni i wielkie przeżycie dla studentów, szczególnie w kontekście panującego wówczas ustroju politycznego i wszechobecnej cenzury. Baez śpiewała utwory o wolności, chociażby We Shall Overcome, którego tekst można przetłumaczyć następująco:

Joan Baez i jej dorobek artystyczny

Artystka jest obecna na scenie muzycznej już od 60 lat i wydała ponad 30 albumów. Komponuje własne utwory, ale przede wszystkim wykonuje piosenki innych muzyków. Wciąż angażuje się w działania na rzecz praw człowieka, praw obywatelskich, zaprzestania przemocy oraz ochrony środowiska. W 2017 roku Joan Baez została wprowadzona do Rock and Roll Hall of Fame, instytucji honorującej artystów rockowych za zasadniczy wkład w rozwój tej muzyki. Od kilku lat zajmuje się malarstwem – na swoich wystawach prezentuje portrety znanych osób, zaangażowanych w różne działania społeczne. Jak sama mówi: „Malarstwo to najlepsza rzecz, jaką mogę teraz zrobić, aby zachęcić ludzi do tworzenia możliwie lepszego świata. Jestem naprawdę szczęśliwa, że mogę to robić”.