Kobiety ponad epokę – rewolucjonistki, czy posłuszne żony?
Postrzeganie kobiety oraz jej rola w społeczeństwie ulegały na przestrzeni dziejów licznym przeobrażeniom. Nie sposób nie zauważyć trudności, z jakimi przez wiele stuleci musiała mierzyć się damska strona społeczeństwa. Tradycyjny model rodziny znacząco utrudniał realizację zawodową i prywatną kobiet. Czy tak było zawsze?
„Kobieta w czasach Wazów” to tytuł wystawy, którą podziwiać można w Muzeum Narodowym w Kielcach od 26 kwietnia do 2 października br. Ekspozycja ukazuje świat kobiet od końca XVI do II poł. XVIII wieku. Wystawa prezentuje przekrój społeczny kobiet, których życie i działalność przypadły na okres panowania dynastii Wazów. Portrety, monety, księgi i ozdoby przyciągają uwagę bogatą i różnorodną kolorystyką.
Na kartach historii szczególnie zapisała się Anna Jagiellonka, jedna z ostatnich przedstawicielek dynastii Jagiellonów, Królowa Polski i żona króla Stefana Batorego. Monarchini znana z zamiłowania do intryg, aktywności politycznej i zaangażowania w bieżące sprawy kraju. W pamięci historyków została zapamiętana jako wyjątkowo surowa i konsekwentna w swoich działaniach. Pole do szerokiej realizacji swoich planów umożliwiło jej przede wszystkim pochodzenie. Anna cieszyła się powszechnym uznaniem szlachty i magnaterii. Ważną postacią w tym okresie była Konstancja Habsburżanka, druga żona króla Zygmunta III Wazy. Arcyksiężniczka wpłynęła na kształt polityki na początku XVII w., mając w szczególności na uwadze interesy Habsburgów. Konstancja zrządzała też dworem królewskim oraz sprawowała pieczę nad finansami. Wyjątkowe miejsce wystawy zostało poświęcone Ludwice Marii Gonzadze de Nevers, żonie królów Władysława IV Wazy oraz Jana Kazimierza Wazy. Arystokratka francuska zasłynęła wielowymiarową aktywnością polityczną. Za jej wstawiennictwem doszło do podpisania Ślubów lwowskich oraz zawarcia sojuszu z Habsburgami. Przykładała dużą uwagę do dobrych relacji francusko-polskich.
W tym miejscu należy też wspomnieć o Magdalenie Mortęskiej, ksieni klasztoru benedyktynek w Chełmnie, założycielce Kongregacji chełmińskiej oraz mistyczce. Zakonnica pozostawiła po sobie kilka istotnych także dzisiaj publikacji, oscylujących wokół humanizmu chrześcijańskiego i personalizmu. Siostra Magdalena zreformowała regułę klasztorną św. Benedyktyna, wprowadzając więcej nauki z zakresu czytania, pisania i rachunków, ograniczając surowe prawo zakonne. Magdalena Mortęska była wykształcona, kreatywna i utalentowana. Spod jej rąk oraz jej podopiecznych wyszły misternie wyszywane, bogato zdobione hafty. Ze względu na dziedzinę, którą do tej pory zajmowali się mężczyźni, należy przywołać nazwisko Marii Cunitz, śląskiej astronomki. Autorka dzieła „Urania propitia”, które reprezentowało ulepszenie rudolfińskich tablic Keplera. Należy dodać, że Maria miała szlacheckie pochodzenie i odebrała staranne, wszechstronne wykształcenie. Znała siedem języków, a punktem jej zainteresowań były historia, matematyka i medycyna.
Analizując historie znanych i cenionych kobiet w okresie od XVI do XVIII w. nasuwa się pewna refleksja. Determinantą prestiżu i szacunku społecznego dam było bezwarunkowo pochodzenie. Nazwisko oraz koligacje wiązały się z szerszymi możliwościami na arenie politycznej, kulturalnej i duchowej. Rozwój na polu naukowym (Maria Cunitz), również nie był tak oczywisty. Dostęp do wiedzy w tym okresie był ograniczony, nieliczni mogli sobie pozwolić na odbiór wykształcenia i prowadzenie badań naukowych. Nie bez znaczenia pozostawała kwestia religii, która skłaniała kobiety do realizowania się na poziomie życia rodzinnego, spełniając obowiązki przykładnej i bogobojnej żony i matki. To, co wyróżnia tę epokę od poprzednich, to jaskółka, zapowiadająca rozwój. Mimo iż kobiety nie miały praw, równych mężczyznom, ich głos, zaczął być coraz bardziej zauważalny i ceniony w wielu sferach życia społecznego.
Obrazek wyróżniający pochodzi ze strony pixabay.com
