LifestyleTradycje

Symbolika Triduum Paschalnego

Triduum Paschalne to obejmujący trzy kolejne dni okres poprzedzający najważniejsze święta w Kościele Katolickim. Okres ten obfituje w różnorodne symbole. Jedne z nich są widoczne od razu inne natomiast nie są powszechnie znane. Dziś tę symbolikę przybliżymy.

Wielki Czwartek

Rozpoczyna Triduum Paschalne. Obchodzony jest na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy, podczas której Jezus ustanowił dwa sakramenty- Eucharystię i kapłaństwo. W dniu tym milknie dźwięk organów i dzwonów kościelnych. Gaśnie także tak zwana wieczna lampka a z ołtarza zdejmuje się obrus.

W Wielki Czwartek po za sprawowaną wieczorem Mszą Wieczerzy Pańskiej odprawiana jest także w katedrach Msza Krzyżma. Jest to nabożeństwo, które sprawują biskupi. W trakcie Mszy Krzyżma święcone są oleje używane do udzielania sakramentów chrztu, bierzmowania i święceń kapłańskich. Wykorzystuje się je także do konsekracji kościołów i ołtarzy.

Uroczystym rozpoczęciem Triduum jest Msza Wieczerzy Pańskiej. Liturgia Wielkiego Czwartku jest pełna niezwykłych symboli, nieobecnych w czasie innych mszy świętych w ciągu roku liturgicznego. Jednym z najbardziej znanych jest tzw. Mandatum – obrzęd obmycia nóg, który przypomina nam o geście Jezusa wobec dwunastu Apostołów. Jest to symbol pokornej miłości. W momencie gdy wykonywał go Jezus wobec uczniów ten gest miał wymiar nie tylko symboliczny. Świadczą o tym słowa wypowiedziane do świętego Piotra „Jeśli cię nie umyję nie będziesz miał udziału ze Mną” (J 13,8). Kapłan obmywa tradycyjnie nogi dwunastu mężczyznom. Jednak papież Franciszek dokonał tego aktu także wobec kobiet.

Wielki Czwartek jest to także początek ciszy w Kościele. W trakcie pieśni „Chwała na wysokości Bogu” najpierw brzmią wszystkie kościelne dzwony, by potem zamilknąć aż do czasu pieśni „Chwała” odśpiewywanej w czasie Mszy Wigilii Paschalnej. Zamiast dzwonków, od tej pory w Kościele używa się kołatek o głuchym brzmieniu. Cisza ma przypominać zdradę Judasza i uwięzienie Jezusa. Zdjęcie z ołtarza obrusu, mszału, krzyża i świec oznacza zakończenie wieczerzy. Obnażenie ołtarza jest także przypomnieniem upokorzenia Jezusa  – obdarcia Go z szat, tuż przed ukrzyżowaniem.

Kolejnym ważnym symbolem jest przeniesienie Najświętszego Sakramentu do specjalnie przygotowanej Kaplicy Adoracji – tzw. Ciemnicy. Oznacza to czas modlitwy Chrystusa w Ogrójcu, i Jego uwięzienie. To właśnie w Ciemnicy, wierni mogą do późnych godzin wieczornych adorować Najświętszy Sakrament. Pełne symboliki jest też otwarte, puste tabernakulum. To znak, że Jezusa nie ma w tym miejscu, ale przebywa w zamknięciu i oczekuje na wyrok. Wbrew całorocznemu zwyczajowi, wierni nie muszą wówczas przyklękać, przechodząc przed tabernakulum.

Wielki Piątek

Wielki Piątek jest dniem upamiętniającym Mękę i śmierć Jezusa Chrystusa. Jest to dzień ciszy i zadumy nad tajemnicą zbawczej śmierci Syna Bożego.

Wielki Piątek to przede wszystkim liturgia Krzyża. Wszystko zaczyna się od procesyjnego wejścia celebransa i asysty czyli ministrantów. W kościele jest cisza, nie śpiewa się pieśni na wejście. Celebrans pada na twarz przed ołtarzem i następuje dłuższa chwila milczenia. Całe zgromadzenie w tym czasie klęczy, jest to chwila modlitwy w skupieniu. Tajemnicy Wielkiego Piątku nie da się wyrazić słowami, trzeba pomilczeć, trzeba się bardzo uniżyć przed Panem Bogiem. Postawy celebransa i zgromadzenia to wyrażają. Następnie od razu odmawia się modlitwę na rozpoczęcie bez pozdrowienia „Pan z wami” i następuje Liturgia Słowa, której centrum stanowi uroczyste czytanie Męki Pańskiej. Bardzo rozbudowana jest także modlitwa powszechna.

W miejscu, gdzie we Mszy św. jest Modlitwa Eucharystyczna, w Wielki Piątek jest Adoracja Krzyża. Ta tradycja liturgiczna została zaczerpnięta z liturgii jerozolimskiej. Po odkryciu w IV wieku relikwii Krzyża Świętego, w Wielki Piątek w Jerozolimie oddawano Krzyżowi cześć. Przez kilka godzin biskup siedział, trzymając w rękach relikwie, a wierni podchodzili i oddawali im cześć poprzez pocałunek.

Przykrywanie krzyża fioletowym materiałem wzięło się z zupełnie innej tradycji — z tradycji pokazywania Pana Jezusa ukrzyżowanego. W starożytności krzyże nie pokazywały Pana Jezusa ukrzyżowanego, takie zaczęto robić dopiero od późnego średniowiecza. Ale i wtedy na krzyżu pokazywano Chrystusa jako Króla, jako Pana chwalebnego Bardzo często Pan Jezus na krucyfiksach z X w. ma na przykład koronę albo ornat kapłański. Jest pokazany jako ktoś, kto panuje, nawet jeśli ma rany, przebite ręce, to nie odbiera Mu to niczego z majestatu królewskiego.  Zakrywano Go ze względu na tę królewskość. Czytając podczas Wielkiego Piątku Ewangelię według Świętego Jana dowiadujemy się, że Król dokonuje swego dzieła. A potem następuje odsłonięcie krzyża, a więc pokazanie tego samego raz jeszcze w rytuale i adoracja Króla Ukrzyżowanego. W czasie odsłaniania Krzyża celebrans trzykrotnie śpiewa „Oto Drzewo Krzyża, na którym zawisło Zbawienie świata”. Zgromadzeni odpowiadają „Pójdźmy z pokłonem”.

Obrzędy Komunii Świętej są pozbawione przekazania znaku pokoju. Komunia rozdawana jest z Hostii, które konsekrowane są w Wielki Czwartek. Podczas Komunii Świętej nakrywa się obrusem ołtarz oraz ustawia świece i mszał. Po Komunii wszystko zostaje zniesione. Liturgia kończy się modlitwą nad zgromadzonym ludem, bez błogosławieństwa i rozesłania.

Tradycja Grobu Pańskiego jest typowo polska. W średniowieczu zamiast Najświętszego Sakramentu wkładano do grobu krucyfiks. Krzyż znajdował się tam aż do chwili, kiedy obleczony w stułę wynoszony był na czele procesji rezurekcyjnej. Także zwyczaj czuwania przy grobie ostał się tylko u nas. Zamiast krzyża wystawia się monstrancję otuloną welonem — za chwilę się ją ściągnie, tak, jak Jezus zdjął z siebie całun po zmartwychwstaniu.

Wielka Sobota

Jest to dzień spoczynku Jezusa w Grobie, dzień oczekiwania z nadzieją na wydarzenia Wielkiej Nocy. Trwamy wtedy na adoracji Grobu Pańskiego. Tradycyjnie przy Grobie Pańskim czuwają ministranci, harcerze, strażacy, rycerze Kolumba itd.

W tym dniu błogosławi się pokarmy na stół wielkanocny. Do koszyczka wkładamy jajka, sól, pieprz, mięso, baranka, babkę, chrzan, chleb, babkę wielkanocną. Koszyczek przystrajamy gałązkami bukszpanu i baziami.

W Wielką Sobotę w Kościele rzymskokatolickim, podobnie jak w Wielki Piątek, nie są odprawiane msze święte. Wielka Sobota kończy się po zapadnięciu zmroku. Później odprawiana jest msza Wigilii Paschalnej, należąca już do liturgii Niedzieli Wielkanocnej. Wielka Sobota jest jedynym dniem bez sakramentu Eucharystii. W kościołach nie tylko nie odprawia się mszy, jak to jest w Wielki Piątek, lecz w odróżnieniu od niego nie rozdaje się też Komunii Świętej. Eucharystię można zanosić jedynie osobom umierającym jako wiatyk.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *