KulturaTemat historyczny

Pokolenie skazane na zagładę

„Których nam nikt nie wynagrodzi i których nic nam nie zastąpi lata wy straszne, lata wąskie jak dłonie śmierci w dniu narodzin” – tak pisał w jednym ze swoich wierszy Krzysztof Kamil Baczyński, który miał być pierwszym szczęśliwym pokoleniem, urodzonym w wolnej Polsce. Jednak jego młodzieńcze i beztroskie lata przerwał wybuch II wojny światowej. Do walki stanął z bronią i piórem w ręku. Dzisiaj mija 100-na rocznica urodzin wybitnego poety.

Baczyński okres wojny spędził w Warszawie, gdzie przez krótki czas studiował polonistykę na tajnym uniwersytecie, na którym poznał swoją przyszłą żonę – Barbarę. W 1943 roku wstąpił do Armii Krajowej, skończył szkolenia bojowe, po których został żołnierzem harcerskich batalionów „Zośka”, a później „Parasol”. Tragiczne losy wojny, śmierć bliskich, niewola i zagrożenie własnego życia spowodowały, że młodzi ludzie, aby ukoić cierpienie i strach sięgali coraz częściej po poezję romantyczną. W tej grupie znalazł się również Baczyński, który zafascynowany Słowackim tworzył poezję niezwykle dojrzałą, z ogromną samoświadomością własnego losu. Jego twórczość rozwijała się razem z kolejnymi dniami wojny. Współpracując z konspiracyjnymi pismami „Przegląd polityczny”, a potem „Droga”, publikował swoje utwory pod pseudonimem „Jan Bugaj”. Poezja Baczyńskiego, szczególnie w latach 1943-1944, została oparta na tematyce żołnierskiej i patriotycznej. W tym czasie powstały m.in. wiersze „Z głową na karabinie”, „Elegia o chłopcu polskim” oraz dramatyczny wiersz „Cień z obozu”, zadedykowany wszystkim matkom, którym wojna zabrała mężów i dzieci. Nic więc dziwnego, że porównywany do Juliusza Słowackiego, Krzysztof Baczyński został nazwany kontynuatorem poezji romantycznej.

Jednym z jego najbardziej popularnych wierszy jest „Pokolenie”. Poeta w tym jednym utworze ukazał cały tragiczny obraz wojny. Tytułowe pokolenie dotyczy tzw. pokolenia Kolumbów, czyli osób urodzonych około 1920 roku, które przyszły na świat w wolnej Polsce, ale ich młodzieńcze lata przypadły na czasy II wojny światowej. Podmiot liryczny w wierszu Baczyńskiego „Pokolenie” opowiada o wiszących ludziach, ziemi nasiąkniętej krwią zamordowanych i o braku litości. Zastanawia się również nad sensem miłości i stwierdza, że nie warto kochać, aby tracąc ukochaną osobę po prostu nie cierpieć. W poezji pojawia się wizja zagłady przedstawiona z perspektywy naocznego świadka tych wydarzeń, czyli samego Baczyńskiego.

Warto zaznaczyć, że artysta tworzył wiersze nie tylko o tematyce wojennej. Pisał również opowiadania („Zwierzęta Pana Joachima”), ballady („Łowy”) i poematy („Wesele poety”). Swoją twórczość poświęcił m.in. Bogu, rodzicom, wcześniej wspomnianym matkom, Jarosławowi Iwaszkiewiczowi („Hallelujah), Andrzejowi Kamińskiemu oraz ukochanej żonie. O wielkiej miłości poety do Basi dowiadujemy się głównie z poezji, którą dla niej napisał. W tomiku z dziełami Baczyńskiego, wybranymi przez Kazimierza Wykę, znajduje się około ośmiu utworów ze specjalną dedykacją dla Basi. Najbardziej słynny z nich to „Erotyk”, który na końcu podpisał słowami: Mojej najdroższej Basi – Krzysztof.

Twórczość Krzysztofa Kamila Baczyńskiego została przedwcześnie zakończona w czwartym dniu powstania warszawskiego. Zginął podczas walk na placu Teatralnym w Pałacu Blanka. Dzisiaj poeta jest wspominany jako jeden z najwybitniejszych twórców wojennych, a jego utwory są szczególnym dorobkiem lat 1939-1944. Poezja Baczyńskiego jest bardzo ważna dla dziejów literatury polskiej, ponieważ stanowi dowód na to, że w okupowanej Polsce istniało życie literackie.

Paulina Berini

Studiuję Dziennikarstwo i komunikację społeczną na KUL. Skończyłam szkołę muzyczną w klasie akordeonu, śpiewam i interesuję się współczesną historią Polski. Jestem osobą otwartą, która uwielbia współpracę z ludźmi.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *