Temat historyczny

Cesarz, apostoł, synobójczyni

Była żoną cesarza Leona IV oraz matką i regentką Konstantyna VI, jednak jej żądza władzy i intrygi doprowadziły ją na sam szczyt hierarchii ówczesnego świata. Poznajcie Irenę z Aten – pierwszą w historii samodzielną Cesarzową Rzymu. 
 

Mozaika Ireny z 1118 roku

Cesarzowa – regentka 

Okres regencji Ireny rozpoczął się w 780 roku i już od samego początku był burzliwy. Szwagier regentki zawiązał intrygę przeciw niej, jednak władczyni szybko stłumiła spisek i zmusiła wszystkich pięciu braci zmarłego Leona do przyjęcia święceń kapłańskich, dzięki czemu pozbyła się potencjalnych pretendentów do tronu i ugruntowała swoją pozycję. Sytuacja w państwie jednak wciąż pozostawała trudna. Od przeszło 150 lat cesarstwo było w ciągłym odwrocie i stale kurczyło się pod naporem muzułmanów i barbarzyńców. Ogromnym sukcesem w pierwszych latach rządów regentki, który równocześnie stanowił jeden z nielicznych rzymskich zwycięstw w tamtym czasie, było odbicie opanowanej przez Słowian Grecji. Jednak upadające imperium musiało bronić się przed kolejnym czynnikiem, który groził nieuchronnym upadkiem cesarstwa – ikonoklazmem. Ikonoklazm był herezją i obrazoburstwem, a jego wyznawcy, wzorem muzułmanów, zakazywali tworzenia i czczenia ikon świętych. Dotychczas panujący cesarze z dynastii Izauryjskiej byli poplecznikami ikonoklazmu, zaś Irena jego zagorzałym wrogiem. W 787 roku w Nicei anatolijskiej zebrał się sobór, którego obrady trwały od 24 września do 13 października, na którym zebrali się przedstawiciele wszystkich pięciu pentarchicznych patriarchatów oraz Irena wraz z Konstantynem. W wyniku soboru zniesiono ikonoklazm i przywrócono czystość wiary w cesarstwie. 
 
Współcesarzowa 

Irena nie dopuszczała swego syna do władzy, nawet gdy ten osiągnął już pełnoletność co było punktem zapalnym wielu rodzinnych konfliktów. Jednak w październiku 790 roku anatolijskie temy ogłosiły Konstantyna jedynym cesarzem, a Irena musiała chwilowo odstąpić od panowania. Na nieszczęście Konstantyna pogodził się on z matką i w styczniu 792 roku ustanowił ją współcesarzową. Latem, tego samego roku, cesarz wybrał się na wyprawę wojenną przeciw Bułgarom i poniósł ogromną klęskę. Cesarska armia została kompletnie rozbita co zachwiało autorytetem Konstantyna, a jego następne decyzje tylko pogrążały jego status i zagłębiały konflikt z matką. Basileus (w j.greckim – król/cesarz) w końcu opuścił Konstantynopol szukając wsparcia w Anatolii, co zakończyło się jego aresztowaniem. 

Cesarstwo Rzymskie w 802 roku

Cesarzowa 

Rządza władzy sprawiła, że Irena stała się bezduszną i nieznoszącą sprzeciwu tyranką. 15 sierpnia 797 roku zawiązała spisek przeciw synowi – kazała go oślepić, a sama przyglądała się torturze. Dalsze losy Konstantyna pozostają nieznane, kobieta nigdy więcej o nim nie wspomniała. W ten sposób Irena stała się pierwszą w historii samodzielną Cesarzową Rzymu. Zrodziło to konflikt między starym, a nowym Rzymem, gdyż cesarz był nie tylko władcą świeckim, był także najwyższym kapłanem chrześcijaństwa; uważano go za namiestnika Chrystusa na ziemi i równano z 12 apostołami. Duchowieństwo nie było zadowolone z faktu, że kobieta stoi na czele Kościoła. Doprowadziło do tego, że w 800 roku Patriarcha Rzymu Leon III koronował na cesarza Karola zwanego Wielkim – barbarzyńcę. Choć Bizancjum wciąż posiadało ciągłość państwową ze starożytnym Rzymem, to od tego momentu łacinnicy wybierali i uznawali swoich własnych cesarzy. Był to jeden z powodów dla którego chrześcijaństwo zaczęło zmierzać w stronę schizmy, która wydarzyła się w 1054 roku. 

Irena i Karol planowali się pobrać, jednak niespokojna sytuacja w państwie nie pozwoliła na to, a same tyrańskie rządy Basilissy trwały jeszcze 2 lata i upadły w wyniku buntu bizantyńskich elit. Atenka została zesłana na wygnanie na wyspę Lesbos, gdzie zmarła w 803 roku. 

Kacper Ausz

Studiuję na trzecim roku dziennikarstwa i komunikacji społecznej. Jestem pasjonatem historii, w szczególności średniowiecza. Interesuję się również muzyką, literaturą oraz kulturą.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *